ماهنامۀ «مدیریت ارتباطات» که پانزدهمین سال خود را پشت سر گذاشته و انتشار ۱۸۰ شمارۀ منظم را در کارنامه دارد، به‌درستی مصداقی است روشن از این استمرار و تعهد حرفه‌ای. در دورانی که بسیاری از نشریات تخصصی در غبار فراموشی، تعلیق یا ابتذال فرو رفته‌اند، «مدیریت ارتباطات» ۱۵ سال تمام ایستاد، نوشت، تحلیل کرد و ساخت. حالا در آستانۀ شماره ۱۸۱، نه‌فقط از یک مجله سخن می‌گوییم، بلکه از حافظه‌ای زنده در ساحت دانش ارتباطات؛ نشریه‌ای که بر خلاف موج‌های فرّار و فراگیر، انتخاب کرد که مانا باشد.
از آن روز بهمن‌ماهی سال ۱۳۸۸ که شمارۀ صفر این ماهنامه، همزمان با برگزاری چهارمین همایش ملی ارتباطات و فناوری اطلاعات منتشر شد، تا امروز که در آستانۀ شمارۀ ۱۸۱ ایستاده‌ایم، «مدیریت ارتباطات» نه‌تنها تریبونی برای انعکاس دیدگاه‌های نخبگان عرصه ارتباطات بوده، بلکه به واسطۀ پیگیری‌های علمی و کاربردی خود، به محملی برای بازاندیشی در باب مدیریت رسانه، روابط عمومی، فناوری‌های نوین ارتباطی و آینده‌پژوهی ارتباطات در ایران بدل شده است.
اینکه یک نشریۀ تخصصی، در فضای ناپایدار رسانه‌ای ایران، بتواند ۱۵ سال بی‌وقفه و با نظم ماهانه منتشر شود، خود نشانگر مدیریت، ثبات، دقت و شجاعت حرفه‌ای است. در این میان، باید بحق از زحمات آقای امیرعباس تقی‌پور، مدیرمسئول پرتلاش این نشریه و آقای علی ورامینی، سردبیر دغدغه‌مند و اندیشه‌ورز، به‌گرمی تقدیر کرد. آنان با همراهی گروهی از همکاران وفادار و آگاه، بار سنگینِ تولید دانشی در حوزه‌ای بین‌رشته‌ای و حساس چون «مدیریت ارتباطات» را به دوش کشیده‌اند.
مجله‌ای که با یک شروع توفانی و شجاعانه، مصاحبۀ چالشی و پُرمحتوا با آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی را در همان نخستین شماره منتشر کرد ـ اقدامی غیرمنتظره برای یک نشریۀ تخصصی ـ به‌درستی جایگاه خود را تثبیت کرد. این مصاحبه نه‌تنها سطح توقع مخاطبان حرفه‌ای را ارتقا داد، بلکه استانداردی جدید برای جسارت در حوزۀ رسانه و تخصص‌گرایی در روایت‌های خبری و تحلیلی عرضه کرد. از آن زمان تاکنون، ماهنامۀ مدیریت ارتباطات با انتخاب دقیق پرونده‌های ماهانه در حوزه‌هایی چون مدیریت ارتباطات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و هنری، همواره کوشیده مرز میان نظریه و عمل را کاهش دهد.
مرور پرونده‌ها، گفت‌وگوها و یادداشت‌های منتشرشده در این ۱۸۰ شماره، نشان می‌دهد که این نشریه نه صرفاً یک مجلۀ تخصصی، بلکه یک آرشیو زنده از تحولات دانش ارتباطات در ایران معاصر است. چه آنگاه که به روابط عمومی‌های دولتی نقد وارد می‌کرد، چه زمانی که در باب رسانه‌های دیجیتال و تحولات فناورانه قلم می‌زد، چه هنگامی که به مسئلۀ حکمرانی رسانه‌ای و فرهنگ ارتباطی در سازمان‌ها پرداخت و چه امروز با ورود به حوزۀ چالش‌برانگیز باج‌نیوزها، ماهنامه رویکردی مبتنی بر تحلیل نقادانه، استناد به داده‌های قابل اتکا و تکیه بر تحقیقات میدانی و نظری را دنبال کرده است.
از نگاه من به‌عنوان پژوهشگر این حوزه، نقطۀ قوت نشریه در چند وجه اساسی است:
پیوستگی در انتشار و حفظ هویت علمی: بر خلاف بسیاری از نشریات تخصصی که پس از چند شماره دچار تغییرات هویتی یا افت کیفی می‌شوند، «مدیریت ارتباطات» موفق شده انسجام خود را در محتوا، قالب و مخاطب حفظ کند.
جلب مشارکت نخبگان و کارشناسان ارتباطات: این مجله توانسته است نه‌تنها استادان دانشگاهی، بلکه کارشناسان روابط عمومی، مدیران رسانه‌ها، فعالان حوزۀ آی‌تی و تحلیلگران فرهنگی را به گفت‌وگو و تولید محتوا دعوت کند؛ این ترکیب متنوع، عامل پویایی و چندصدایی محتوای آن بوده است.
تلاش برای ترجمان دانش به زبان کاربردی: «مدیریت ارتباطات» نشان داده است که چگونه می‌توان مفاهیم انتزاعی و نظریه‌های ارتباطات را به زبان قابل فهم و کاربردی برای مدیران، برنامه‌ریزان و دانشجویان ترجمه کرد.
با این حال، آنچه در مسیر آیندۀ این مجله مهم است، توجه به چالش‌ها و فرصت‌هایی است که پیش رو دارد. بگذارید در قالب نقدی مشفقانه، چند نکته برای ارتقای مسیر پیش رو پیشنهاد کنم:
ضرورت ورود پررنگ‌تر به قلمرو ارتباطات دیجیتال و رسانه‌های نوین: گرچه نشریه در سال‌های اخیر به این موضوعات پرداخته، اما سرعت تحولات در هوش مصنوعی، متاورس، حکمرانی داده و سیاست‌گذاری رسانه‌ای دیجیتال، ایجاب می‌کند سهم این موضوعات در محتوای ماهنامه افزایش یابد و حتی گاه پرونده‌هایی ویژه به آنها اختصاص یابد.
گسترش مخاطب از طریق نسخه‌های دیجیتال و تعاملی: برای نشریه‌ای با این کیفیت، راه‌اندازی پلتفرم‌های تعاملی و نسخه‌های الکترونیکی با امکانات پیشرفته (مانند پادکست، ویدئو و محتوای چندرسانه‌ای) ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. مخاطب امروز، نیازمند دسترسی چندگانه، سریع و فراگیر به محتواست.
ایجاد پیوندهای فرارشته‌ای با حوزه‌های هم‌جوار: گفتمان مدیریت ارتباطات، امروز بیش از گذشته در پیوند با اقتصاد رسانه، جامعه‌شناسی اطلاعات، روان‌شناسی ارتباطات و فلسفۀ فناوری معنا می‌یابد. حضور چهره‌های این حوزه‌ها می‌تواند به تعمیق محتوای ماهنامه کمک کند.
طراحی بانک اطلاعاتی قابل جست‌وجو از آرشیو ۱۵سالۀ مجله: این گنجینه، شایستۀ آن است که با طراحی یک پایگاه دادۀ ساختاریافته و قابل جست‌وجو، در دسترس جامعۀ علمی قرار گیرد؛ اقدامی که می‌تواند ماهنامه را به مرجع ملی محتوای مدیریت ارتباطات بدل کند.
در پایان، به‌عنوان عضوی کوچک از جامعۀ ارتباطات کشور، از تیم حرفه‌ای و صبور ماهنامۀ مدیریت ارتباطات ـ به‌ویژه آقایان تقی‌پور و ورامینی ـ صمیمانه قدردانی می‌کنم. کاری که شما کرده‌اید، تنها «انتشار یک مجله» نبوده، بلکه ساختن حافظه‌ای تخصصی برای آیندۀ ارتباطات ایران است.
باشد که در آستانه ورود به شانزدهمین سال حیات، این چراغ دانش، روشن‌تر از همیشه بدرخشد.
قادر باستانی تبریزی، پژوهشگر ارتباطات و رسانه
