دغدغه زندگی دیجیتال بر دغدغه های فرهنگی اولویت دارد

به گزارش ما آنلاین، مصاحبه با یونس شکرخواه از آن جهت اهمیت دارد که او هم رسانه می‌داند، هم فضای مجازی را به خوبی می‌شناسد و هم جامعه اطلاعاتی را خوب درک کرده است؛ از این جهات او یک متخصص ارتباطات دیجیتال است و شاید به همین دلیل نیز یحیی کمالی‌پور در پیام تبریک خود به مناسبت انتخاب شکرخواه به عنوان استاد پیشگام روابط‌عمومی الکترونیک در سال ۱۳۸۶، از او به عنوان «کدخدای دهکده مجازی» یاد کرده است. همین‌ها کافی بود تا مدیریت ارتباطات پرسش‌هایی را از او در حوزه‌های مختلف طرح ‌کند؛ از تشکیل شورایعالی فضای مجازی تا رسانه‌های آنلاین.
من چند نکته مشخص به این شورا می‌گویم. یکی اینکه ضرورت‌های تشکیل خود را رسماً اعلام کند. ممکن است بخشی از آن ضرورت‌ها در همان تصمیم و حکم رهبری نهفته باشد اما ما ملاحظات مشخص اعلام شده‌ای نداریم که روی آن قضاوت کنیم. شورا در ابتدا باید چرایی وجود خودش را تشریح کند. این چرایی ممکن است فهرستی از مخاطرات و فرصت‌ها باشد که احتمالاً مخاطرات در آن بیشتر دیده شده است. برخی از این مخاطرات ممکن است راه‌حل‌هایی نیز داشته و برخی نداشته باشند یا برخی از این فرصت‌ها از دست رفته باشند. بعد از این توجیه، افراد نقاط اتصال خودشان را با شورا پیدا می‌کنند.
دوم اینکه شیوه تحقق آرا و ایده‌ها چگونه است؟
تجربه ایران در این زمینه تجربه اول نیست، بلکه اهمیت آن در به رسمیت شناختن یک جهان دیگر است که به وجود آمده است.
عنوان این شورا نیز به درستی انتخاب نشده است. «فضای مجازی» ترجمه غلطی ازCyberspace بوده و بهتر است واژه «واقعیت مجازی» را به جای آن به کار ببریم.
ما به قدری مخاطرات فضای مجازی را بزرگ کرده‌ایم که گویی با هیولایی مواجه هستیم. من نمی خواهم بگویم خطری وجود ندارد، زیرا اگر خطری وجود نداشت، شاخه حقوق سایبر شکل نمی‌گرفت. من نمی‌گویم مخاطرات نیست، می‌گویم چرا فرصت‌ها را نبینیم.
شاید بهترین توصیف این باشد که فضای مجازی را مثل ساختار توزیع آب در یک شهر ببینیم. من فکر نمی‌کنم شهروندی باشد که نگرانی بهداشت مصرف آب را نداشته باشد یعنی دغدغه‌ها انحصاری نیست.
خانم شهروندی که علاقه دارد فرزندش مهارت‌های زندگی را در فضای وب یاد بگیرد، قطعاً نگران سایت‌های غیراخلاقی هم هست و نگران این هم هست که یک نفر در چت اطلاعات خانه‌اش را از فرزندش نگرفته و خانه‌اش در آینده مورد سرقت قرار نگیرد. هر ملاحظه‌ای که بر مصرف آب مترتب است، می‌تواند بر مصرف اطلاعات نیز مترتب باشد. ما اصطلاح آلودگی اطلاعات را داریم، در مورد آب هم آلودگی وجود دارد. من می‌خواهم بگویم انحصار نگرانی برای عده خاصی نیست. در بسیاری از موارد ما سوء مدیریت‌ها را پشت دغدغه‌ها پنهان می‌کنیم.
البته اینکه شما بگویید مخاطره اصلاً وجود ندارد، با خودتان شوخی کرده‌اید و اینکه بگویید فرصت اصلاً وجود ندارد، شوخی بدتری است.

متأسفانه عده‌ای با طرح دغدغه‌ها، قهرمانان سانسور، تعطیلی و انسداد شده و عده‌ای هم با اتکای صرف بر فرصت، قهرمانان توخالی می‌شوند که هیچ خطری ما را تهدید نمی‌کند. من با هیچ‌یک از اینها موافق نیستم.
باید بنشینیم نسخه‌های خودمان را برای آن بنویسیم و دیگران را در برابر انتخاب‌های مختلف قرار دهیم. جنس دغدغه آدم‌های مختلف با هم فرق می‌کند. ما در واقع باید با حقیقت روبه‌رو شویم.
وی در بخش دیگری، انتقادهایی را از بی‌توجهی به نظرات کارشناسی اساتید دانشگاه برای سیاستگذاری در فضای مجازی، هویت‌‌ سازی در فضای وب، لزوم تعریف مفاهیم اساسی فضای مجازی، فیلترینگ و فیلتر وبلاگ خودش، تغییرات ناشی از توسعه فضای مجازی بر نحوه زندگی، ویژگی‌های روابط‌عمومی در دنیای دیجیتال و… سخن گفت.
شکرخواه در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به این سؤال که «وضعیت رسانه‌های آنلاین ما در حال حاضر چگونه است؟»، گفت: ما در وب‌ سایت‌ های ایرانی مولتی‌مدیا را نمی‌بینیم چون پهنای باند اجازه نمی‌دهد. دوری ما در فضای سایبر از دنیا به دلیل مولتی‌مدیاست، چون مخاطب شما نمی‌تواند آن را ببینید.
گفت و گوی اختصاصی با دکتر یونس شکرخواه استاد رسانه: دغدغه زندگی دیجیتال بر دغدغه های فرهنگی اولویت دارد

ما در خصوص رسانه‌ها در ایران به سه طریق حضور در فضای مجازی را می‌بینیم. در یک مدل برخی رسانه‌های مکتوب صرفاً محتوای چاپی خود را به‌صورت عکس یا PDF روی سایت قرار می‌دهند. در مدل دیگر، برخی رسانه‌ها علاوه بر عکس، نسخه متنی مطالب خود را نیز روی وب منتشر می‌کنند. در مدل سوم، سایت‌های آنلاین نشریات بخشی از محتوای خود را از نسخه چاپی رسانه می‌گیرند و در عین حال خودشان نیز دارای تحریریه مستقل از تحریریه نسخه چاپی بوده و تولید محتوا برای نسخه آنلاین می‌کنند.
وی در پاسخ به سؤال دیگری بر این که «چرا تا کنون آن‌قدر که باید از نسخه‌های آنلاین استقبال نشده است؟»، اظهار داشت: ما در اینجا قانونی برای رسانه‌های آنلاین نداریم. باید قانونی در این حوزه بنویسیم. عامل تخصص برای راه‌اندازی نشریه آنلاین به نظر من زیاد مهم نیست، چون خیلی سریع می‌توان مهارت‌های لازم را آموزش داد. اما در کشور ما اینطور جا افتاده که حتماً یک چهره کلیدی باید در رأس کار باشد که مانند سپر عمل کند. وب‌سایت‌ها برای پیدا کردن چنین چهره‌هایی مشکل دارند.
الان در وب‌سایت‌های سیاسی در ایران که رشد زیادی داشته‌اند و بی‌باک‌ترین وب‌سایت‌ها در ایران هستند، چنین شخصی در رأس کار وجود دارد. موضوع دیگر اینکه هنوز صاحبان رسانه ما طعم حضور در این فضا را نچشیده‌اند.
این استاد روزنامه‌نگاری در پاسخ به این سؤالفکر که «می‌کنید نسخه چاپی رسانه‌ها در آینده دچار خطر خواهند بود؟»، گفت: آب زیر کاه رفته است و این فرش یک‌دفعه از زیر پای روزنامه‌ها بیرون کشیده خواهد شد. وقتی فعالان حوزه آگهی‌ها با فضای وب بیشتر آشنا شوند، آب آن کومه را می‌برد. الان فضای وب از فضای چاپ، انرژی می‌گیرد و آن را به ضعف انداخته اما چرا آنها همچنان فعالیت می‌کنند؟ دو علت دارد: اینکه سازمان آگهی‌ها همچنان پشتشان است و هنوز آگهی‌دهنده فضای چاپی را ترجیح می‌دهد و دوم اینکه مشروعیت لوگوی یک روزنامه هنوز در ایران خیلی مهم است. البته لوگوی روزنامه همان‌قدر مشروعیت دارد که خود روزنامه، یعنی من تردیدی ندارم که اعتماد به همشهری آنلاین از روزنامه کمتر نیست. موتور پیش‌برنده همان لوگوست.