11
سخنرانی مسعود کوثری در پنل «چالش‌های فرهنگی و ارتباطی جامعه ایرانی»

دانش ارتباطات در ایران خصلت گفت‌وگویی را گم کرده است

  • کد خبر : 6127
دانش ارتباطات در ایران خصلت گفت‌وگویی را گم کرده است
مسعود کوثری، دانشیار دانشگاه تهران، به مسأله انسداد ارتباطی در تلویزیون پرداخت و گفت: «انسداد ارتباطی سبب می‌شود تلویزیون تنها به رسانه‌­ای یکسویه که نمی‌تواند هیچ گونه جریان بازشناسی هویتی را هدایت کند، تبدیل شود».

به گزارش ما آنلاین، نشست «چالش ­های فرهنگی و ارتباطی جامعه ایرانی» از سری ­نشست‌های پنجمین همایش «کنکاش ­های مفهومی و نظری درباره جامعه ایران»، با همت انجمن جامعه شناسی ایران و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، روز چهارشنبه، ۲۵ خرداد‌ماه سال جارى، با سخنرانی دکتر هادی خانیکی، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر مسعود کوثری و دکتر عباس قنبری باغستان، اعضای هیأت علمی دانشگاه تهران و دکتر محمدمهدی مولایی، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، به صورت برخط برگزار شد.

آنچه در ادامه می‌خوانید، گزارشی از سخنان دکتر مسعود کوثری، دانشیار دانشگاه تهران، با موضوع «تلویزیون و انسداد ارتباطی در ایران» است.

دکتر مسعود کوثری، دانشیار دانشگاه تهران، در این نشست به مسأله انسداد ارتباطی در تلویزیون پرداخت و گفت: «انسداد ارتباطی سبب می‌شود تلویزیون تنها به رسانه ­ای یکسویه که نمی‌تواند هیچ گونه جریان بازشناسی هویتی را هدایت کند، تبدیل شود».

وی با اشاره بر اینکه تلویزیون نقش مهمی در ملت­ سازی دارد، افزود:«بیشتر کتاب‌هایی که در حوزه ارتباطات مطالعه می‌شود، بحث کارکردهای تلویزیون را به تفریح، اخبار، گریز از انزوای خود، همذات­ پنداری و هویت­ یابی که در سطح فردی است محدود می‌کنند، در حالیکه خدمات پخش عمومی (Public Service Broadcasting) که شامل رادیو و تلویزیون می‌شود، در تاریخ خود کارکرد بزرگتری به نام ملت­ سازی دارند و دولت­ ملت‌های رهاشده از استعمار یا دولت­ ملت‌های شکل­ گرفته در دوران مدرن، از این نقش تلویزیون استفاده زیادی کردند و این حوزه در ایران کمتر مورد پژوهش قرار گرفته است.

او در تکمیل صحبت‌های خود بیان کرد که جریان تلویزیون و تلویزیون‌ها به سوی یک نوع تصویر غالب از خود حرکت کرده ­اند که نشان ­دهنده گرایش به برنامه ­سازی در حوزه‌های فراغت و سرگرمی است و بیش از کارکردهای ملت­ سازی و تمدن­ سازی، به یک تصویر جذب مخاطب به هر قیمت متوسل شده ­اند که به داغ کردن بازار سرگرمی‌ها منجر شده است.

وی با اقتباس از بوردیو اظهار داشت:«بوردیو می‌گوید دولت‌ها تصوری از خود به ما می‌دهند که با همان تصور درباره آن­­ها می اندیشیم و می­توان گفت رسانه‌ها اندک اندک دارند تصوری از خود به ما می‌دهند که با همان تصور درباره آن­ها فکر می‌کنیم و در یک دور گرفتار می‌شویم که نمی­توانیم نگاه بازاندیشانه داشته باشیم».

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه باید در حوزه ارتباطات، با الهام از جامعه­ شناسی بوردیو، یک جامعه­ شناسی بازاندیشانه ارتباطی (reflexive sociology of communication) را جا بیندازیم، ادامه داد:«اگر عنصر بازاندیشانه (Reflexive) را به نقش ملت­ سازی وارد کنیم، تصویر ما از ملت کامل و تلویزیون به ابزاری تبدیل می‌شود که امکان بازاندیشی درباره خود را به ما می ­دهد».

او اظهار داشت که خدمات پخش عمومی (PSB) در کنار سایر کارکردهای خود، باید جایی برای گردش تفکر درباره ملت نیز باشند. این امر موجب بازاندیشی درباره خود و یافتن نقاط قوت و ضعف خود می‌شود؛ بنابراین این بازاندیشی هم به جامعه­ شناسی بازاندیشانه از ارتباطات و هم به مردم بازمی ­گردد و به آن­ها اجازه می‌دهد از طریق رسانه­ نسبت به خودشان بیندیشند.

دکتر کوثری اضافه کرد:«این در حالی است که اگر گردش تفکر درباره ملت در خدمات پخش عمومی رخ ندهد، نوعی مرگ رسانه‌ها را به دنبال خواهد داشت و این وظیفه به شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های دیگر منتقل می‌شود.

او در ادامه بیان کرد:«من معتقدم در کشورمان داریم با انسدادهای مختلفی از جمله انسداد ارتباطی مواجه می‌شویم و در اینجا منظور از انسداد ارتباطی، انسداد رسانه ­ای نیست؛ ما ممکن است چندین رسانه و شبکه داشته باشیم و با وجود آن­ها نتوانیم درباره خود حرف بزنیم». بلکه در اینجا منظور از انسداد ارتباطی، خصلت گفتگویی ارتباط­ است که هابرماس نیز به آن اشاره کرده است. من معتقدم ارتباطات به معنای انتقال نیست و باید در یک خصلت بازاندیشانه به آن فکر کنیم و از این طریق به زوایای وجودی، تاریخی و فرهنگی خود پی ببریم و از این طریق نقاط قوت و ضعف خود را پیدا کنیم. متأسفانه دانش ارتباطات در ایران خصلت گفتگویی را گم کرده است و در بحث‌های رسانه­ ای خیلی به آن پرداخته نمی‌شود. این انسداد ارتباطی اجازه نمی‌دهد تضارب افکار و آراء در رسانه‌ها گردش پیدا کند. نباید مناظرات سیاسی و میزگردها در چند برنامه و شبکه را مساوی جریان ارتباطی دانست. فکر می‌­کنم این جریان ارتباطی بزرگتر فراموش شده است و عملا سبب می‌شود این تصویر مبهم  شود و با چیزهای دیگری پر شود. برای مثال شبکه‌های خارجی نوعی تصویر را از ایران می‌سازند که برایش رقیبی نیست و موجب می‌شود تصور ملت از خود و پیشینه­ شان پیش نرود.

در پایان مباحث، دکتر کوثری بیان کرد که برای گشودگی ارتباطی، باید نگاه بازاندیشانه ارتباطی داشته باشیم و به سوی یک گفت‌وگوی عام اجتماعی پیش رویم.

لازم به ذکر است که این نشست به پیشنهاد انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات و در «پنجمین همایش کنکاش های نظری و مفهومی در ارتباط با جامعه ایران» برگزار شد.

در ابتدای این نشست دکتر عباس قنبری باغستان، مدیر پنل و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، ضمن معرفی سخنرانان حاضر در این نشست و نیز تبیین موضوعات پنل در چارچوب مساله اصلی همایش، ابراز امیدواری کرد که موضوعات و مسائل مطرح ­شده بتواند افق‌های جدیدی پیش روی سیاستگذاران، مسئولان و برنامه ­ریزان این حوزه‌ها به خصوص از زاویه علم و دانش ارتباطات، بگذارد.

انتهای پیام

لینک کوتاه : https://cmmagazine.ir/?p=6127

    ثبت دیدگاه