به گزارش ماآنلاین، به نقل از روزنامه آرمان امروز در صفحه هنرهشتم خود نوشت: اساسا آن چیزی که ما به عنوان رسانه های اجتماعی می شناسیم، چیست؟ چه ویژگی هایی دارد و از کجا و چگونه به وجود آمده اند؟ وضعیت نفوذ آنها در میان قشرهای مختلف مردم به خصوص در میان ژورنالیست ها و رسانه ها چگونه است و تأثیر رسانه های اجتماعی بر اطلاع رسانی شبکه ای چیست و کارکرد شبکه های اجتماعی در فرآیند اطلاع رسانی در کار ژورنالیستی و برای نهاد روابط عمومی چیست؟ در این مقاله سعی شده به این سوالها پاسخ داده شود.
در ۴۷ سالی که اینترنت به وجود آمده سه دوره تاریخی را برای حیات آن می توان تصور کرد. دوره اول از ۱۹۶۹ تا۱۹۹۰ است که به دوره نهفتگی اینترنت مشهور است. در این دوره اینترنت هنوز ظهور و بروز پیدا نکرده است و کامپیوترها رشد زیادی نکرده بودند. اینترنت به لحاظ فنی و دسترسی در اختیار نظامیان آمریکایی و کشورهای چند ملیتی بود. اما سال ۱۹۹۰ به بعد را می توان به دو دوره اول وب و دوم وب تقسیم کرد. سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ عصر اول وب تلقی می شود. در سال ۲۰۰۴ به بعد بود که فهمیدیم ماهیت وب تغییر کرده است. در این دوره عده ای محتوا را تولید می کردند و در اختیار انبوهی از مخاطبان و مردم می گذاشتند.
در سال ۲۰۰۰ با آمدن وبلاگ ها تحولی در ماهیت وب ایجاد شد که مهمترین ویژگی این دوره تعاملی، مشارکتی و چند فرستنده بودن محتوای وب و رسانه های مبتنی بر وب دو بود. عده ای تقسیم بندی دیگری از این دوره ها دارند. ما شاهد بروز پدیده شبکه های اجتماعی و رسانه های ارتباطی هستیم که گاهی این دو مفهوم را به جای هم به کار می بریم و گروهی معتقدند که شبکه ها اصلا رسانه نیستند. از زمانی که وبلاگ ها به وجود آمده اند بین متخصصان ارتباطات دیدگاه های مختلفی وجود داشت که آیا این وبلاگ ها رسانه هستند یا خیر. من از گروه خوش بین ها بوده ام و معقتدم وبلاگ یک رسانه است و در این زمینه چالش های زیادی داشتیم که آیا وبلاگ کارکرد رسانه ای دارد یا خیر.
ویژگی و کارکرد رسانه ها، اطلاع رسانی، نقد و سرگرمی است که هر سه اینها در رسانه های اجتماعی وجود دارد. شاید در رسانه ها، رادیو، تلویزیون و مطبوعات به طور جدی نقد وجود نداشته باشد اما در این شبکه ها به طور جدی نقد وجود دارد. امروز با آمدن موبایل ها افراد با تلویزیون و ماهواره سرگرم نمی شوند بلکه ساعت ها در این شبکه ها وقت خود را صرف می کنند و لذت می برند. تفریح و لذت نشاط در دل این رسانه ها جای دارد.
علت اصلی گرایش به این شبکه ها قابلیت سرگرمی آنها است و علت اصلی اینکه در تلگرام مخاطبان از صفر به بیست میلیون نفر به بالا می رسد همین جذابیت و سرگرمی است. ما در تعاریف کلاسیک، رسانه های صنعتی مانند خبرگزاری ها و مطبوعات را داریم که به صورت حرفه ای تولید می شوند. در کنار این رسانه ها ما مدلی از رسانه هایی داریم که به آنها رسانه های اجتماعی می گوییم که مبنای تولید و محتوای آنها را تک تک مردم بر عهده دارند. بنابراین به این دلیل رسانه هستند که قابلیت های یک رسانه را دارند و به این دلیل رسانه اجتماعی هستند که محتوای آن را شهروندان تولید می کنند.
اما تفاوت بین شبکه اجتماعی و رسانه اجتماعی در چیست ؟ شبکه های اجتماعی ارتباط بین افراد را فراهم می کنند و در یک محیط بسته سیر می کنند. از این جهت مانند کندوی عسل است. در کندوی زنبور عسل یک زنبور قرمز نمی تواند وارد شود چون محیط آن بسته است و همه همدیگر را می شناسند. اما در این شبکه ها بخش هایی هستند که تبدیل به رسانه شده اند مانند کانال های تلگرام، یوتیوب و …که بدون دعوت و اجازه می توانید وارد آنها شوید. بنابراین از منظر من فیس بوک یک شبکه اجتماعی است و تبدیل به رسانه اجتماعی نشده است.
در چند سال اخیر عده ای شبکه های اجتماعی مبتنی بر موبایل را اپلیکیشن یا پیام رسان می دانند اما وقتی وارد موبایل می شویم متوجه می شویم که ده ها اپلیکشین وجود دارد که ما فقط یکی از آنها را شبکه های اجتماعی می دانیم. در شبکه های اجتماعی مبتنی بر موبایل، اپلیکیشن، اینترنت پرسرعت، گوشی هوشمند سه ابزار مورد نیاز است. مصادیق این شبکه ها بسیار زیاد است اما دو نمونه آن که بیشترین کاربرد را دارد اینستاگرام و تلگرام است.
اما به واقع علت جذابیت شبکه های اجتماعی چیست ؟ این شبکه ها برای کاربردهای تلفن همراه جایگزین شدند. امکان به اشتراک گذاری اطلاعات، امکان مکان یابی، قدرت سرگرمی به خصوص در کشورهایی که کارکرد و سرگرمی در رسانه ها فراموش شده است، از دیگر جذابیت های این شبکه ها است. چرا برنامه خندوانه برنامه ای پربیننده در رسانه ما شناخته شده است؟ به این علت که کارکرد سرگرمی در رسانه ما فراموش شده است. مردم ما نیاز به شادی دارند. همچنین این شبکه ها محیط چند رسانه ای هستند که دسترسی به سایت ها، منابع و… را فراهم می کنند. سادگی دسترسی و مقرون به صرفه بودن از دیگر جذابیت های این شبکه ها است.
در مورد کارکردهای اطلاع رسانی شبکه های اجتماعی باید گفت این شبکه ها به عنوان رسانه های جایگزین در برابر رسانه های جریان اصلی هستند. در شرایطی که جریان های اصلی رسانه ها نتوانستند اطلاع رسانی کنند یا ملاحظاتی برای اطلاع رسانی داشتند رسانه های اجتماعی تبدیل به رسانه های جایگزین می شوند. همچنین این رسانه ها سرمنشاء سوژه های ژورنالیست ها شدند. این شبکه ها باعث ارتباط مستقیم با مخاطب می شوند به طوری که به طور مستقیم از طریق کانال می توانیم با مخاطبان ارتباط برقرار کنیم. از این رو، سایت ها، روزنامه ها و خبرگزاری ها برای خود رسانه های اجتماعی دارند چون برای ارتباط با مخاطبان ناگزیر به استفاده از آنها هستند.
در این شبکه ها ما با سرعت اطلاع رسانی به علت مبتنی بودن بر موبایل رو به رو هستیم. در دهه گذشته به علت افزایش سرعت اینترنت دسترسی مردم به اطلاعات زیاد شده و افراد و گروه ها برای اطلاع یابی از این شبکه ها استفاده می کنند. همچنین در این شبکه ها فقدان دروازه بانی خبر وجود دارد. در محیط بسته ای مانند ایران، رسانه های اجتماعی با حذف فیلترهایی به ابزارهای مستقیم اطلاع رسانی تبدیل شده اند که ما آنها را فرصت می دانیم. اما تهدید آن اینجاست که افراد ناآشنا و کاربران صفر کیلومتر وارد این فضاها شده اند و شاهد کاربرانی هستیم که دست آنها به صفحه کلید کامپیوتر نخورده است. این افراد سواد رسانه ای و سواد دیجیتالی لازم برای بارگذاری اطلاعات ندارند. این شبکه ها باعث بمباران اطلاعاتی شده اند. به طوری که به قدری حجم اطلاعات زیاد شده است که فرصت پالایش و مطالعه آنها را پیدا نمی کنیم.
در این شبکه ها همه ما احساس فرستنده بودن داریم. بنابراین در این محیط هر کس می تواند اطلاعات را ارسال و دریافت کند که این امر می تواند خوب و بد باشد. همچنین این شبکه ها رسانه مردمی هستند به خصوص در کشوری که برای انتشار هر رسانه ای نیاز به مجوز است.
در پایان برخی کاربردهای مهم رسانه ها و شبکه های اجتماعی در روابط عمومی به صورت فهرست وار درج می شود:
•با وجود مشکل فیلترینگ اغلب این شبکه ها ، می توان با به کارگیری قابلیتهای این شبکه ها در پرتال های سازمانی ، از ویژگی شبکه سازی مخاطبان بهره برداری کرد
•هر نهاد روابط عمومی باید استایل بوک یا سیاست رسانه ای در خصوص نحوه استفاده کارکنان از شبکه های اجتماعی داشته باشد
• بسیاری از اطلاعات و محتوای پرتال های سازمانی و تولید شده در روابط عمومی قابلیت استفاده غیر رسمی در این فضا را دارد.
•سازمان های ایرانی باید از ظرفیتهای این شبکه ها به نفع سازمان و مردم استفاده کنند.
•هر سازمان باید حداقل یک اپلیکیشن موبایلی داشته باشد
•اطلاعات هر سازمان علاوه بر وب سایت باید از طریق نسخه موبایل و اپلیکیشن موبایلی در اختیار مردم قرار داده شود.
•روابط عمومی سازمان باید در تمام شبکه های اجتماعی موبایلی و وبی صفحه اختصاصی راه اندازی کند.
•برگزاری جشنواره های موبایلی در روابط عمومی به راحتی قابل انجام است.
•مطالعه محتوای شبکه های اجتماعی موبایلی بهترین روش برای سنجش افکار عمومی است.
داده کاوی و رصد و پایش شبکه ها و رسانه های اجتماعی، منبع بی نظیری برای سنجش افکار عمومی در اختیار روابط عمومی قرار می دهد
•ایجاد گروه های کاری و ارتباط مداوم با همکاران ، مثال: موسسه اعتباری توسعه، معاونین اجتماعی شهرداری تهران، خانه های سلامت شهر تهران. خبرنگاران آی تی.
•ایجاد صفحه در اینستاگرام برای انتشار عکس و فیلم و خبر.
•حضور فعالانه مدیران و همکاران روابط عمومی در این شبکه ها.
•به اشتراک گذاری فایل های مختلف میان گروه های همکار.
•ایجاد اتاق فکر میان مدیران روابط عمومی و صاحب نظران ارتباطات.
•به کارگیری لایو ژورنالیسم در روابط عمومی با انتشار سریع اخبار و اطلاعات رویدادها.
•راه اندازی کمپین های موضوعی و خبری.
•استفاده از امکان ارتباط صوتی و تصویری و متنی از طریق این شبکه ها.
•راه اندازی اپ های متنی کتاب، تراکنش مالی وبانکی، نقشه، اطلاعات مبتنی بر مکان.
انتهای پیام
