به گزارش ما آنلاین، غلام‌رضا حداد، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبائی در مطلبی با عنوان «واقعیت یا برساخته رسانه سینما؟» در شماره ۱۵۸ ماهنامه «مدیریت ارتباطات» به سوالاتی از این دست پاسخ داده است که تصویری که سینمای ایران از جنوب شهر بازنمایی کرده، تا چه اندازه منطبق بر واقعیت‌های جنوب تهران بوده و برساخت‌های سینمای ایران از این مفهوم در قالب چه دسته‌بندی‌هایی قابل بررسی است؟ در بخشی از متن نوشته‌شده توسط او چنین می‌خوانیم:
◾️ در شهر تهران، توزیع سلسله مراتبی از فرادستی به فرودستی اقتصادی و اجتماعی را می‌توان از شمال به جنوب شهر مشاهده کرد؛ اما این توزیع معمول و رایج در شهرهای دیگر چنین الگوی منظم جغرافیایی ندارد. برای نمونه، در کرج، در دو سوی یک‌بلوار، فرادست‌ترین و فرودست‌ترین مناطق شهر همجوار شده‌اند.
◾️ به عبارت دیگر جنوب شهر یک مکان در شهر تهران نیست، بلکه یک منظومۀ فرهنگی و معنایی است که بازنمایانندۀ حاشیه یا بخش پیرامونی جامعه شهری در ایران امروز است.
◾️ واقعیت اجتماعی واقعیتی از پیش موجود و مستقل از ما نیست؛ بلکه ما آن را خلق می‌کنیم. هر حقیقتی یا هر واقعیت اجتماعی در ذیل ساختاری معنایی، در چارچوب قواعد و هنجارهایی مشخص و در راستای منافعی و به هدفی مشخص برساخت می‌شود.
◾️ حقایق محصول روایت‌ها هستند نه اینکه روایت‌ها از واقعیات و حقایق بگویند. معنا وابسته به نماد، زبان، زمینه و ایدئولوژی است و معناکاوی متون، از جمله آثار سینمایی، امکان بهره‌گیری از عناصر در چارچوب راستای خود را دارند.
◾️ تصویری که از جنوب‌شهر برساخته می‌شود، خود در بردارندۀ ارزش‌ها، هنجارها و منافع همان ساختاری‌ست که از دل آن روایت می‌شود. پس بهتر است به جای اینکه بپرسیم تصویر جنوب‌شهر در سینما تا چه اندازه با واقعیت منطبق است، این پرسش را مطرح کنیم که تصویر جنوب‌شهر در سینمای ما چه واقعیتی را در راستای چه ارزش‌ها و به نفع چه کسانی بازنمایی کرده‌است؟
◾️ ممکن است این سوال پیش بیاید که اگر واقعیتی بیرونی به مثابه معیاری برای تطبیق وجود ندارد، پس ملاک ارزیابی تصویر درست از نادرست چیست؟ حقیقت این است که در اینجا درستی یا نادرستی مطرح نیست؛ بلکه پذیرفتنی یا ناپذیرفتنی بودن ملاک است و این امر بیش از هر چیز تابعی از اجماع یا اقناع سوژه‌هاست که خود پای مسائلی دیگر از جمله سلیقه، علایق فرهنگی، جذابیت روایت‌های داستانی و فرم و تکنیک حول موقعیت سوژگی را به میان می‌کشد.
شماره ۱۵۸ ماهنامه «مدیریت ارتباطات» را می‌توانید از دی‌جی‌کالا تهیه کنید.
