میزان اطلاع کاربران شبکه‌های اجتماعی از شرایط عضویت و پروتکل‌های مربوطه

به گزارش ما آنلاین، پژوهش حاضر قصد دارد میزان اطلاع کاربران شبکه‌های اجتماعی از شرایط عضویت در شبکه‌ها و پروتکل‌های مربوطه را بررسی کند. در این تحقیق از روش‌های تحقیق پیمایشی، کاربردی و توصیفی بهره گرفته شده است. ابزار مورداستفاده در تحقیق، پرسش‌نامۀ آنلاین است که اعتبار صوری دارد و قابلیت اعتماد آن با محاسبۀ آلفای کرونباخ ۰.۷۱۱ محاسبه شده که در ردۀ خوب قرار می‌گیرد و نشان‌دهندۀ مناسب بودن ابزار اندازه‌گیری است. لینک پرسش‌نامه در شبکه‌های اجتماعی لینکدین، فیسبوک، توییتر، اینستاگرام، تلگرام و شبکه‌های موجود دیگر قرار داده شده است. جامعۀ آماری در این پژوهش نامحدود از دو گروه متخصص و غیرمتخصص کاربران اینترنتیِ عضو شبکه‌های اجتماعی فوق انتخاب شدند که در نهایت ۴۵۱ نمونه جمع‌آوری شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. در سطح توصیفی، از شاخص‌های فراوانی در قالب جدول و نمودار و در سطح استنباطی نیز، برای بررسی سؤالات پژوهش،  از آزمون خی دو استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشانگر این بود که  استفادۀ کاربران اینترنتی از شبکه‌های اجتماعی ذکرشده، زیاد است. اکثریت مخاطبان هنگام ثبت‌نام در شبکه‌های اجتماعی، قوانین و پروتکل‌ها را مطالعه نمی‌کنند و میزان آشنایی کاربران شبکه‌های اجتماعی با شرایط عضویت  و پروتکل‌ها کم است. اکثر کاربران می‌دانند که با پذیرفتن شرایط و ضوابط و قوانین، آن شبکه صاحب اطلاعات آن‌ها خواهد شد. پاسخ‌گویان آگاه هستند که  با پذیرش شرایط و ضوابط و قوانین شبکه‌های  اجتماعی، آن‌ها صاحب اطلاعات‌شان خواهند شد. همچنین، مخاطبان اعتقاد دارند که نوجوانان ممکن است به‌طور کامل از اهمیت و عواقب استفادۀ عمومی در مقابل خصوصی مطلع نباشند.

مقدمه

امروزه جهانی با ویژگی‌هایی که ارتباطات رایانه‌ای و اینترنتی آن را رقم زده است، پدید آمده است. جامعۀ شبکه‌ای باعث شده است جامعیت، پیچیدگی و شبکه‌سازی فناورانه به حوزه‌های متنوع زندگی و آموزشی نفوذ کند. یکی از امکانات فناوری اطلاعات و ارتباطات مبنی بر ابزارهای وب ۲، شبکه‌های اجتماعی مجازی‌اند. در حال حاضر، شبکه‌های اجتماعی بین کاربران چنان مورداستقبال قرار گرفته که به‌جرئت  می‌توان گفت یکی از سرویس‌ها مؤثر عرضه شده است که در سال‌های اخیر تحول شگرفی در نظاام اجتماعی کشورهای مختلف جهان به وجود آورده است (سلیمانی‌پور، ۱۳۹۰، ص ۲).

اکثریت افراد در فضای مجازی و به‌خصوص هنگام عضویت در شبکه‌های اجتماعی، بدون مطالعۀ پروتکل‌ها و قوانین، موافقت خود را اعلام می‌کنند و  با هرکس که بخواهند می‌توانند دوست شوند. همچنین، می‌توانند به هرکجا که می‌خواهند سر بزنند و هر اطلاعاتی که دوست دارند کسب کنند. فضای مجازی در حقیقت نوعی فرافضا و فضای ذهنی است. دنیای مجازی دنیایی است که همه‌جا هست، اما هیچ کجا نیست. فضای سیال و  بی‌حدودی است که همیشه به‌سادگی در دسترس همگان است، اما به همان سادگی که ایجاد می‌شود، محو می‌شود. این در حالی است که کاربران در همان ابتدای کار اجازۀ دسترسی به همۀ اطلاعات‌شان را به شبکۀ اجتماعی مربوطه داده‌ و موافقت خود را اعلام کرده‌اند. در واقع این دسترسی، انتقال اطلاعات و انتشار هرگونه اطلاعات طبقه‌بندی‌شده روی شبکه‌های اجتماعی را فراهم آورده است. شبکه‌های اجتماعی، به‌عنوان مهم‌ترین رسانۀ عصر جدید، در کنار محاسن و مزایای بی‌شمارش که  می‌تواند منشأ آثار مثبت و بالنده برای تعالی انسان باشد، می‌تواند نقشی تخریب‌کننده نیز ایفا کند. از این رو، در این پژوهش قصد داریم میزان اطلاع کاربران شبکه‌های اجتماعی از شرایط عضویت در شبکه‌ها و پروتکل‌های مربوطه را بررسی کنیم و بسنجیم که اطلاع کاربران شبکه‌های اجتماعی از شرایط عضویت در شبکه‌های اجتماعی  و پروتکل‌های مربوطه چه میزان است. ما در عصری زندگی می‌کنیم که فناوری‌ها بر تمامی جنبه‌های زندگی سیطره یافته‌اند. رسانه‌ها نیز به‌عنوان بخش جدایی‌ناپذیر زندگی افراد، در پیِ پیشتازی فناوری‌های نوین، به‌وفور از آن تأثیر پذیرفته‌اند. ما در عصر شبکه‌ها زندگی می‌کنیم، زندگی ما با شبکه‌های اجتماعی پیوند خورده است، شبکه‌های ارتباطی درهم‌تنیده و به‌هم‌پیوسته، تمامی حوزه‌ها، معانی و مفاهیم و به‌طور کلی همه‌چیز را تحت‌تأثیر قرار داده‌اند.  شبکه‌های اجتماعی بخشی مهم و تأثیرگذار از پیامدهای اینترنت‌اند که توانسته‌اند به‌صورت پدیده‌ای جدید و دارای سازوکارهای شخصی‌شده، تعاملات اجتماعی را در حوزۀ فضای مجازی دستخوش تغییرات اساسی کنند.  در واقع، شبکه‌های اجتماعی بر پایۀ مشارکت همگانی بنا شده‌اند. عمده‌ترین محورهای این تکنولوژی‌های جدید رسانه‌ای استفادۀ هم‌زمان از امکانات آنلاین و دیجیتال در ارتباط با مخاطب است (امینی‌فرد، ۱۳۹۶، ص ۵).

از زمان ورود سایت‌های شبکۀ اجتماعی اولیه در اوایل دهۀ ۲۰۰۰، سیستم‌عامل‌های شبکه‌های اجتماعی آنلاین به‌طور نمادین گسترش پیدا کرده و بزرگ‌ترین نام‌ها در رسانه‌های اجتماعی، در اواسط سال ۲۰۱۰، عبارت‌اند از فیسبوک، اینستاگرام، توییتر و اسنپ‌چت. اطلاعات شخصی گسترده، که به‌صورت آنلاین در دسترس قرار گرفته و در ابر ذخیره شده است، حریم خصوصی کاربران را در خط مقدم بحث درباره توانایی پایگاه‌های داده برای ایمن نگه داشتن چنین اطلاعاتی قرار داده است. میزان دسترسی کاربران و مدیران پلتفرم‌های اجتماعی به پروفایل کاربر، موضوع جدیدی از نظر اخلاقی است و قانونی‌بودن، آگاهی و مرزهای نقض حریم خصوصی بعدی، نگرانی‌های مهمی در پیشرفت سن تکنولوژیک است.

شبکه‌های اجتماعی، از جمله تلگرام، توییتر، اینستاگرام، لینکدین، فیسبوک، گوگل پلاس، گروه‌های تلگرامی و وایبری، همه‌و‌همه،‌ با دهانی باز، تشنه و چشم‌انتظار کاربران تازه هستند. شرکت‌های عرضه‌کنندۀ سرویس‌های اینترنتی که بقای‌شان در گرو فروش ترافیک مصرفی به کاربران است، از زندگی آنلاین کاربران و استفادۀ گستردۀ آن‌ها از شبکه‌های اجتماعی استقبال می‌کنند.

نگرانی‌های مربوط به حفظ حریم خصوصی با خدمات شبکه‌های اجتماعی، زیرمجموعه‌ای از حریم خصوصی داده‌هاست که حاوی اختیارات قانونی برای حفظ حریم خصوصی شخصی در زمینۀ ذخیره‌سازی، بازخوانی، عرضه به اشخاص ثالث و نمایش اطلاعات مربوط به خود از طریق اینترنت است. مسائل مربوط به امنیت شبکه و مسائل مربوط به حریم خصوصی، ناشی از مقادیر نجومی اطلاعاتی است که این سایت‌ها روزانه پردازش می‌کنند.

سایت‌های شبکه‌های اجتماعی در سطح حریم خصوصی متفاوت‌اند. برخی از سایت‌های شبکه‌های اجتماعی، مانند فیسبوک، عرضۀ نام واقعی و سایر اطلاعات شخصی را تشویق می‌کنند (روی صفحه‌ای به‌عنوان «مشخصات» شناخته می‌شود). این اطلاعات معمولاً شامل تاریخ تولد، آدرس فعلی و شماره تلفن (ها) است. همچنین، برخی از سایت‌ها کاربران را قادر می‌سازد اطلاعات بیشتری درباره خودشان بدهند، مانند منافع، سرگرمی‌ها، کتاب‌ها و فیلم‌های موردعلاقه و حتی وضعیت ارتباط.

در سایت‌هایی که افشای اطلاعات را تشویق می‌کنند، اشاره شده است که اکثر کاربران هیچ مشکلی با افشای اطلاعات شخصی خود برای گروه بزرگی از مردم ندارند.

در کنار همۀ آثار مثبت شبکه‌های اجتماعی مجازی، تصور برخی از پیامدهای منفی آن‌ها و چالش‌هایی که ایجاد کرده‌اند، از  آسیب‌های جدی شبکه‌های اجتماعی مجازی این است که به میزان قابل‌توجهی شانس کنترل سیاسی و مردم‌فریبی را بالا می‌برند، زیرا پیشرفت فناوری، چنان از ارتقای بصیرت افراد پیشی می‌گیرد که افراد هنگام رویارویی با تکثیر سریع اطلاعات، کاملاً بی‌دفاع می‌مانند و زمانی که عضو شبکه‌های اجتماعی می‌شوند، بدون مطالعۀ پروتکل‌ها و قوانین با آن‌ها موافقت می‌کنند و به‌راحتی به صاحبان شبکه‌های اجتماعی اجازه می‌دهند به همۀ اطلاعات آن‌ها دسترسی داشته باشند.

اکنون این سؤال مطرح می‌شود که  کاربران شبکه‌های اجتماعی از شرایط عضویت در شبکه‌ها و پروتکل‌های مربوطه چه میزان اطلاع دارند؟

اینترنت، به‌عنوان مهم‌ترین رسانۀ عصر ، در کنار محاسن و مزایای بی‌شمارش که می‌تواند منشأ آثار مثبت و بالنده برای تعالی انسان باشد، می‌تواند نقشی تخریب‌کننده نیز ایفا کند. عنوان دروازۀ جهنم بیان‌کنندۀ مخاطرات این پدیدۀ نوظهور است که می‌تواند نگرانی‌های اخلاقی و امنیتی فراوانی را در اذهان تداعی کند (گلوندانی،۱۰، ص۱۳۹۰).

در حال حاضر، صدها شبکۀ اجتماعی مجازی وجود دارند که با در اختیار داشتن فناوری‌ها و امکانات گوناگون، طیف وسیعی از علایق را پشتیبانی می‌کنند. بیشتر این شبکه‌های اجتماعی فعال بر روی اینترنت در واقع پشتیبانی‌کنندۀ شبکه‌های اجتماعیِ محلیِ از پیش موجودند، اما برخی از این شبکه‌ها به افراد ناآشنا کمک می‌کنند تا بر اساس علایق‌شان با یکدیگر در فضای مجازی ارتباط برقرار و پیرامون دیدگاه‌های یکدیگر بحث و تبادل‌نظر کنند

(Body and Ellison,2007).

برخی معتقدند فقدان حریم خصوصی در سایت‌های شبکه‌های اجتماعی برخلاف اصول اخلاقی است‌؛ همان‌طور که اطلاعات زیادی وجود دارد، چیزهای دیگری، مانند شمارۀ امنیت اجتماعی فرد هم وجود دارد که بعداً می‌تواند برای بخشی از سرقت هویت نیز استفاده شود. مشاور متخصصی در بلغارستان، اخیراً در یک وبلاگ ادعا کرد که اطلاعات شخصی بیش از یک میلیون کاربر فیسبوک را با قیمت تکان‌دهندۀ پایین USD 5.00 خریداری کرده است. داده‌ها حاوی نام‌های کامل کاربران، آدرس‌های ایمیل و پیوندهایی به صفحات فیسبوک بوده‌اند.

از مهم‌ترین دلایل ضرورت مطالعه در این حوزه این است که اکثریت کاربران شبکه‌های اجتماعی از شرایط عضویت در شبکه‌ها و پروتکل‌های مربوطه بی‌اطلاع هستند و بدون اطلاع از قوانین آن‌ها که به‌راحتی به همۀ اطلاعات فرد دسترسی خواهد داشت، با قوانین موافقت می‌کنند و اجازۀ انتشار و افشای اطلاعات و عکس‌های خود را می‌دهند.

روش تحقیق

۱- روش تحقیق:

روش تحقیق این پژوهش از نوع پیمایشی (زمینه‌یابی) و با ابزار پرسش‌نامه انجام شده است. جامعۀ آماری تحقیق حاضر نامحدود و کاربران اینترنتی  عضو شبکه‌های اجتماعی فیسبوک، تلگرام، توییتر، اینستاگرام، لینکدین  هستند. با توجه به حضور افراد در شبکه‌های اجتماعی موفق به دریافت ۴۵۱ پرسش‌نامه شدیم. روش نمونه‌گیری در این تحقیق نمونه‌گیری تصادفی ساده است.

با توجه به فضای جامعۀ آماری، عدم دسترسی به همۀ اعضا از طریق فهرست مشخص، پیوند مربوط به پرسش‌نامه در شبکه‌های اجتماعی لیکدین، تلگرام،   فیسبوک، توییتر، اینستاگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی قرار داده شد و از افراد خواسته شد دیگران را نیز در جریان موضوع قرار بدهند. بر این اساس، از تعریف نمونه‌گیری به روش گلوله‌برفی و تصادفی ساده، به‌صورت هم‌زمان استفاده شده است. روش تجزیه‌وتحلیل اطلاعات به دو صورت کیفی و کمی انجام می‌شود. در این مطالعه، اطلاعات استخراجی از پرسش‌نامه‌های توزیع‌شده با برنامۀ‌ نرم‌افزار SPSS تجزیه‌وتحلیل خواهد شد.

پرسش‌نامه بر اساس طیف لیکرت تهیه و تنظیم شده است.  برای همۀ آزمون فرض‌ها خطای مجاز آزمون (۰۵/۰= α) در نظر گرفته شده است.

نتایج

۱) بر اساس نتایج به دست آمده،  اکثریت مخاطبان، یعنی حدود  ۶۳.۰ درصد پاسخ‌گویان، هنگام ثبت‌نام در شبکه‌های اجتماعی قوانین و پروتکل‌ها را مطالعه نمی‌کنند و حدود  ۳۱.۵  درصد پاسخ‌گویانی که مطالعه کرده‌اند با اطلاع از بایدها و نبایدهای شبکه، مثل میزان دسترسی به امکانات سایت، نوع استفاده از اطلاعات پروفایل افراد بر اساس مفاد پروتکل حریم خصوصی و… در شبکه عضو می‌شوند و حدود ۶۸.۵ درصد بدون مطالعه به‌راحتی اطلاعات خود را به اشتراک می‌گذارند.

۲) از دیگر نتایج این پژوهش می‌توان به این موضوع اشاره کرد که حدود  ۵۰ درصد پاسخ‌گویان موافق‌اند که در صورت بروز مشکل در شبکۀ اجتماعی به قوانین و پروتکل‌های آن مراجعه کنند.

۳) یکی از نتایج مهم پژوهش این است که اکثریت مخاطبان اعتقاد دارند که نوجوانان ممکن است به‌طور کامل از اهمیت و عواقب استفادۀ عمومی در مقابل خصوصی مطلع نباشند. زورگیری‌های مجازی نیز می‌تواند باعث افسردگی در میان نوجوانان باشد. در این میان شکارچیان آنلاین می‌کوشند از طریق ابراز هم‌دردی، عشق و دل‌واپسی یا صرف مدت زمان بسیار زیاد در محیط آنلاین یا دادن پیشنهاد ارسال هدایای آنلاین، وجوه نقد یا مواردی از این دست نوجوانان را جذب کنند.

۴) اکثریت مخاطبانی که بدون مطالعۀ قوانین در شبکه‌های اجتماعی عضو می‌شوند از نام شخصی خود در پروفایل‌شان استفاده می‌کنند یا  عکس خود را در پروفایل‌شان قرار می‌دهند و این در حالی است که کاربران SNS می‌توانند اطلاعات شخصی خود نظیر شماره تلفن، آدرس خانه، محل استقرار و برنامه‌های خود را در پروفایل خود منتشر کنند. در این حالت، کاربران مهاجم می‌توانند از این اطلاعات برای سرقت یا آزار‌واذیت اینترنتی استفاده کنند.

۵) بر اساس نتایج به دست آمده، اکثر مخاطبان، با اینکه قوانین را مطالعه نمی‌کنند، به محافظت از اطلاعات شخصی خود  حساسیت نشان می‌دهند و آن را برای عموم به اشتراک نمی‌گذارند و مخالف هستند که اطلاعات شخصی‌شان برای گروه بزرگی از مردم افشا شود.

۶) مخاطبان، با وجود عدم مطالعه، به حریم خصوصی و حفاظت و امنیت شبکه‌های اجتماعی اعتماد و همچنین از خطرات حریم خصوصی در شبکه‌های اجتماعی اطلاع دارند.

۷) پژوهشی که شالیندرا راتور و  دیگران در سال ۲۰۱۷ انجام داده‌اند، با عنوان امنیت شبکۀ اجتماعی: مسائل، چالش‌ها، تهدیدات و راه‌حل‌ها۱،   با نتایج پژوهش ما در حوزۀ امنیت شبکه‌های اجتماعی مطابقت دارد، جمع‌بندی مطالب این پژوهش با یافته‌های پژوهش ما مشابهت دارد که عبارت‌اند از: شبکه‌های اجتماعی در دنیای امروز بسیار محبوب هستند، میلیون‌ها نفر از شبکه‌های اجتماعی مختلف استفاده می‌کنند، زیرا به افراد اجازه می‌دهند با دوستان و خانواده ارتباط برقرار کنند و اطلاعات خصوصی را به اشتراک بگذارند. با این حال، مسائل مربوط به حفظ حریم خصوصی و امنیت اطلاعات کاربر می‌تواند رخ دهد. در این مقاله، ما نظرسنجی جامعی از تهدیدات امنیتی و حریم خصوصی مختلف که هر کاربر سایت‌های شبکۀ اجتماعی را هدف قرار می‌دهند، عرضه می‌کنیم. علاوه بر این، ما به‌طور جداگانه بر تهدیدات مختلفی که به دلیل اشتراک محتوای چندرسانه‌ای در یک سایت شبکۀ اجتماعی اتفاق می‌افتد، تمرکز می‌کنیم. ما همچنین درباره راه‌حل‌های دفاعی فعلی پیشرفته، که می‌تواند کاربران شبکه‌های اجتماعی را از این تهدیدات محافظت کند، بحث می‌کنیم.

۸) نتایج به دست آمده در این تحقیق، در حوزۀ حریم خصوصی، با نتایج پژوهش سیدحامد حسینی در پایان‌نامۀ کارشناسی ارشدش، با عنوان حریم خصوصی و کاربردی برای شبکه‌های فرصت‌طلب، که در سال ۱۳۹۵ انجام داده است، مطابقت دارد. به‌خصوص مطالب حوزۀ قوانین و پروتکل‌ها با نتایج تحقیق ما مشابهت‌های فراوانی دارد. پروتکل‌های جدیدی که برای مسیریابی در شبکۀ اجتماعی عرضه شده‌اند می‌توانند تهدیدهای خاص مرتبط با حریم و امنیت را کاهش دهند و در عین‌ حال کارایی شبکه را حفظ کنند.

بحث

سؤال ۱) آشنایی کاربران شبکه‌های اجتماعی با شرایط عضویت  و پروتکل‌ها به چه میزان است؟

با استفاده از سؤال:  هنگام ثبت‌نام در شبکه‌های اجتماعی قوانین و پروتکل‌ها را مطالعه کرده‌اید؟  و با توجه به گزارش خلاصۀ فراوانی نسبی، اکثر مخاطبان، یعنی حدود  ۶۳.۰ درصد پاسخ‌گویان، هنگام ثبت‌نام در شبکه‌های اجتماعی قوانین و پروتکل‌ها را مطالعه نمی‌کنند. بنابراین  به این نتیجه می‌رسیم که  آشنایی کاربران شبکه‌های اجتماعی با شرایط عضویت  و پروتکل‌ها  کم است.

سؤال ۲) چند درصد کاربران می‌دانند که با پذیرش شرایط و ضوابط و قوانین، آن شبکه صاحب اطلاعات آن‌ها خواهد شد؟

با استفاده از سؤالات ذیر و با توجه به گزارش خلاصۀ فراوانی نسبی به دست آمده، به این نتیجه می‌رسیم که حدود ۴۶ درصد کاربران می‌دانند که با پذیرش شرایط و ضوابط و قوانین، آن شبکه صاحب اطلاعات آن‌ها خواهد شد.

اگر مطالعه کرده‌اید، آیا با اطلاع از بایدها و نبایدهای شبکه، مثل میزان دسترسی به امکانات سایت، نوع استفاده از اطلاعات پروفایل افراد بر اساس مفاد پروتکل حریم خصوصی و…، در شبکه عضو می‌شوید؟

اکثر مخاطبان، یعنی حدود  ۳۱.۵  درصد پاسخ‌گویانی که مطالعه کرده‌اند، با اطلاع از بایدها و نبایدهای شبکه، مثل میزان دسترسی به امکانات سایت، نوع استفاده از اطلاعات پروفایل افراد بر اساس مفاد پروتکل حریم خصوصی و…، در شبکه عضو می‌شوند و حدود ۶۸.۵ درصد بدون مطالعه به‌راحتی اطلاعات خود را به اشتراک می‌گذارند.

آگاه هستم که با پذیرش شرایط و ضوابط و قوانین شبکه‌های  اجتماعی، آن شبکه صاحب اطلاعاتم خواهد شد.

تعداد پاسخ‌گویان موافقی که آگاه هستند با پذیرش شرایط و ضوابط و قوانین شبکه‌های  اجتماعی، آن شبکه صاحب اطلاعات‌شان خواهد شد،  حدود ۴۵.۵ درصدند.

سؤال ۳) استفادۀ کاربران اینترنتی از شبکه‌های اجتماعی ذکرشده به چه میزان است؟

با استفاده از سؤالات ذیر و گزارش‌های خلاصۀ فراوانی نسبی به شرح ذیر، به این نتجه می‌رسیم که استفادۀ کاربران اینترنتی از شبکه‌های اجتماعی ذکرشده، زیاد است.

پرکاربردترین شبکۀ اجتماعی برای شما کدام است؟

شبکۀ اجتماعی تلگرام با ۴۷.۷ درصد، بیشترین تعداد پاسخ‌گویان را دارد و پرکاربردترین شبکۀ اجتماعی مخاطبان است. بعد از آن، شبکۀ اجتماعی ایسنتاگرام با ۳۷.۰ درصد در ردۀ دوم پرکاربردترین شبکۀ اجتماعی مخاطبان قرار دارد.

هدف اصلی شما از حضور در شبکه‌های اجتماعی چیست؟

بیشتر پاسخ‌گویان، یعنی حدود   ۳۸.۶ درصد آن‌ها، هدف اصلی از حضور در شبکه‌های اجتماعی را کسب تبادل و اطلاعات و حدود ۳۶.۴ درصد مخاطبان گسترش ارتباطات شخصی یا ارتباطات گروهی را هدف اصلی  از حضور در شبکه‌های اجتماعی می‌دانند.

سابقۀ حضور در  شبکۀ  اجتماعی؟

بیشتر پاسخ‌گویان، یعنی حدود  ۵۳.۲  درصد آن‌ها، بیش از پنج سال است که در شبکه‌های اجتماعی عضوند و حدود ۴۶.۸ درصد آن‌ها بین یک تا پنج سال سابقۀ حضور در شبکه‌های اجتماعی را دارند.

آیا به‌صورت منظم (روزانه، هفتگی یا ماهیانه) از شبکه‌های اجتماعی  خود بازدید می‌کنید؟

اکثر مخاطبان، یعنی حدود ۹۴.۲ درصد پاسخ‌گویان به‌صورت منظم (روزانه، هفتگی یا ماهیانه) از شبکه‌های اجتماعی خود بازدید می‌کنند.

در طول هفته چند بار شبکۀ اجتماعی مربوط به خود را وارسی می‌کنید؟ (تعداد دفعات)

بیشتر پاسخ‌گویان، یعنی حدود ۷۶.۷  درصد، بیش از هفت بار در طول هفته شبکه‌های اجتماعی خود را وارسی می‌کنند.

حدوداً چند شخص در پروفایل خود دارید؟ (تعداد)

اکثر مخاطبان، یعنی حدود ۳۱.۰  درصد پاسخ‌گویان  تعدادی کمتر از صد نفر در پروفایل خود دارند و ۲۸.۲ درصد مخاطبان هم تعدادی بین ۱۰۱ تا ۲۰۰  نفر  عضو در پروفایل خود دارند و بقیه رده‌ها تعداد کمتری دارند.

در طول روز چند پروفایل  دیگر را می‌بینید؟ (تعداد)

بیشتر پاسخ‌گویان، یعنی حدود ۵۱.۰ درصد  بین یک تا ۲۰ بار  از پروفایل اعضای خود در شبکه‌های اجتماعی بازدید می‌کنند.

سؤال ۴) چه شرایطی مدنظر صاحبان شبکه‌های اجتماعی در پذیرش کاربران حائز اهمیت است؟

صاحبان شبکه‌های اجتماعی برای حفظ حریم خصوصی افراد اعلام می‌کنند از اشتراک‌گذاری اطلاعات شخصی و اشتراک‌گذاری گستردۀ اطلاعات خودداری کنید. کاربران ‌بایستی از به اشتراک‌گذاری وسیع اطلاعات شخصی و حساس خود، نظیر آدرس خانه، اطلاعات خانوادگی، شماره تلفن و جزئیات شغلی پرهیز کنند. از سوی دیگر به کاربران توصیه می‌شود فهرست دوستان خود را پنهان و تصاویر و ویدئوهای مربوط به خانه و اقوام خویش را منتشر نکنند. یکی از نکات بسیار مهم این است که کاربران از انتشار اطلاعات محرمانۀ خود، نظیر شمارۀ کارت اعتباری، جزئیات گذرنامه و اطلاعات حساب بانکی خودداری کنند.

شرایطی که آن‌ها مطرح می‌کنند عبارت‌اند از:

۱) محافظت کامل از حریم خصوصی؛

۲)  آشنایی با سیاست‌ها و مرزبندی شرکت؛

۳) مشخص ساختن محدوده؛

۴) نصب نرم‌افزار امنیتی اینترنتی؛

۵) از یک آدرس ایمیل مستقل و یک گذرواژۀ قوی استفاده کنید.

سؤال ۵) تعداد کاربرانی که قوانین و پروتکل‌ها را هنگام  عضویت در شبکه‌های اجتماعی می‌پذیرند به چه میزان است؟

با استفاده از سؤال ذیر  و با توجه به گزارش خلاصۀ فراوانی نسبی به شرح ذیر:

قوانین و پروتکل‌ها را هنگام  عضویت در شبکه‌های اجتماعی بدون مطالعۀ آن‌ها می‌پذیرم.

تعداد پاسخ‌گویان موافقی که  قوانین و پروتکل‌ها را هنگام  عضویت در شبکه‌های اجتماعی بدون مطالعه می‌پذیرند، حدود ۳۱.۰ درصد است. همچنین، حدود ۳۰.۲ درصد مخالف هستند که قوانین و پروتکل‌ها را هنگام  عضویت در شبکه‌های اجتماعی بدون مطالعه نمی‌پذیرند.

سؤال ۶) چه گروه سنی‌ای از کاربران اینترنتی در زمینۀ پذیرش شرایط عضویت و انتشار اطلاعات‌شان آسیب‌پذیرترند؟

با استفاده از سؤال ذیر   و با توجه به گزارش خلاصۀ فراوانی نسبی به شرح ذیر:

قربانیانِ بیشترین آسیب‌پذیریِ رفتار شخصی در خصوص اطلاعات، نوجوانان هستند.

تعداد پاسخ‌گویانی  که به این موضوع اعتقاد دارند که نوجوانان ممکن است به‌طور کامل درباره اهمیت و عواقب استفادۀ عمومی در مقابل خصوصی مطلع نباشند، ۳۷.۵  درصد  و تعداد پاسخ‌گویان کاملاً موافق  ۳۱.۵ درصد است. بنابراین، طبق داده‌های به دست آمده، تقریباً  ۷۰  درصد مخاطبان اعتقاد دارند که نوجوانان ممکن است به‌طور کامل درباره اهمیت و عواقب استفادۀ عمومی در مقابل خصوصی مطلع نباشند.

سؤال ۷) مزایای مطالعۀ قوانین و پروتکل‌ها هنگام  عضویت در شبکه‌های اجتماعی چیست؟

مزایای مطالعۀ قوانین و پروتکل‌ها که در ذیل موارد مهم بیان می‌شود:

۱- کنترل اطلاعات شخصی: برای ایمن بودن سرویس‌های شبکه‌های اجتماعی (SNS)، جریان اطلاعات شخصی مبادله‌شده و انتقال‌یافته توسط کاربران ‌بایستی تحت کنترل باشد. این کار زمانی انجام می‌پذیرد که یک کاربر بر چگونگی انتشار و به اشتراک‌گذاری اطلاعات خود نظارت مستقیم داشته باشد. در SNSهای جدید کنترل مستقیم اعمال‌شده بر اطلاعات به اشتراک گذاشته شده از طریق اعمال سیاست‌های مربوط به اطلاعات محرمانه، سنجیده می‌شود. در این حالت، یک کاربر می‌تواند از سیاست خاص خود در خصوص محرمانه نگه داشتن اطلاعات به اشتراک گذاشته شده و کنترل آن‌ها در SNS استفاده کند.

۲- محافظت کامل از حریم خصوصی: تمامی SNSها به شکل پیش‌فرض دارای سیستمی برای حفاظت از حریم خصوصی کاربران‌اند، ولی در این میان SNSهایی نظیر فیسبوک نیز وجود دارند که سیستم‌های پیش‌فرض حفاظتی‌شان برای تأمین امنیت اکانت کاربران کافی نیست. بنابراین، کاربران ‌بایستی با دقت خط‌مشی اعمال‌شده در خصوص اطلاعات خصوصی SNS را که از آن استفاده می‌کنند مطالعه و بر کسانی که به اطلاعات خصوصی آن‌ها دسترسی دارند، نظارت کنند. معمولاً فیسبوک این امکان را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد تا نسبت به کنترل و به‌روزرسانی اقدامات مربوط به حفظ اطلاعات محرمانۀ خود اقدام کنند، به‌عنوان مثال در خصوص کسانی که می‌توانند به مطالب عنوان‌شده از سوی آن‌ها یا فهرست دوستان‌ آن‌ها دسترسی داشته باشند تصمیم‌گیری کنند.

۳- مشخص ساختن محدوده: کاربران سرویس‌‌های شبکۀ اجتماعی (SNS) ‌بایستی برای حفاظت هرچه بیشتر، از به اشتراک‌گذاری اطلاعات مربوط به مکان فعلی و مکان آیندۀ خود خودداری کنند، زیرا مجرمان به‌راحتی به آن دسترسی پیدا و از آن استفاده قرار می‌کنند. از سوی دیگر، محتوای چندرسانه‌ای آپلودشده نیز می‌تواند مکان استقرار کاربر را نشان دهد. بنابراین، به‌شدت به کاربران توصیه می‌شود از به اشتراک‌گذاری آنلاین موقعیت خود خودداری و سیستم مکان‌یابی جغرافیایی موجود در گوشی‌های همراه خود را غیرفعال کنند. بنابراین، کاربران ‌بایستی هنگام آپلود محتوای چندرسانه‌ای خود، با دقت عمل و کلیه داده‌‌های حساس مندرج در محتوای چندرسانه‌ای را قبل از آپلود شدن، حذف کنند.

سؤال ۸) معایب عدم مطالعۀ قوانین و پروتکل‌ها هنگام  عضویت در شبکه‌های اجتماعی چیست؟

در فصل دو به‌طور کامل به موضوع اشاره شده است که در ذیل موارد مهم بیان می‌شود:

۱)  تهدیدهای اینترنتی

کاربران حجم گسترده‌ای از اطلاعات شخصی را در سرویس‌های شبکه‌های اجتماعی (SNS) به اشتراک می‌گذارند و داده‌های مذکور می‌توانند آن‌ها را با انواع تهدیدهای اینترنتی، نظیر دزدی هویت، spamها، فیشینگ، شکارچیان آنلاین، تقلب‌های اینترنتی و سایر جرائم سایبری روبه‌رو سازند.

۲) تهدیدهای امنیتی در SNS (سرویس شبکۀ اجتماعی)

این روزها استفاده از SNSها به‌سرعت در سرتاسر جهان در حال افزایش است. SNSهایی نظیر فیسبوک یا فلیکر این امکان را در اختیار میلیاردها کاربر قرار می‌دهند تا اطلاعات شخصی و اطلاعات چندرسانه‌ای خود را با دوستان، خانواده و سایر کاربران آنلاین به اشتراک بگذارند. در این میان، اطلاعات کاربران، از جمله اطلاعات چندرسانه‌ای آنان، در دسترس مهاجمان و سارقان اینترنتی و سازمان‌‌های ثالث قرار می‌گیرد و آن‌ها از اطلاعات مذکور جهت افزایش درآمد خود استفاده می‌کنند. تهدیدهای امنیتی بسیاری در SNSها وجود دارد که برای کاربران ایجاد خطر می‌کند.

۳) تهدیدهای اجتماعی

در حوزۀ تهدیدهای اجتماعی آنلاین، مهاجمان اینترنتی می‌توانند از ویژگی‌های مرتبط با روابط اجتماعی موجود در SNSها سوءاستفاده و به روش‌های متعدد با کاربران تعامل کنند، که از میان آن‌ها می‌توان به کودکان و کارمندان یک شرکت اشاره کرد.

۴)  زورگیری مجازی و آزار و اذیت جنسی در فضای سایبری

زورگیری مجازی نوعی آزاروآذیت یا صدمه و آسیب آنلاین است که به شکل مکرر و آگاهانه در فضای آنلاین وجود دارد. منظور از آزارواذیت جنسی در فضای سایبری این است که فردی بزرگ‌سال می‌کوشد با یک کودک رابطۀ عاطفی آنلاین برقرار کند تا از او سوءاستفادۀ جنسی کند. کودکان به‌شدت در برابر این دسته از شکارچیان آنلاین آسیب‌پذیرند و به‌واسطۀ سن آسیب‌پذیری که در آن قرار دارند، مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند.

این مقاله در شماره ۱۰۹ماهنامه مدیریت ارتباطات منتشر شده است.

انتهای پیام